Το αδίκημα της σωματικής βλάβης στον Ποινικό Κώδικα

Το ποινικό αδίκημα της σωματικής βλάβης διαβαθμίζεται σε διαφορετικές κατηγορίες εγκλημάτων, ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης και την ένταση με την οποία αυτή έλαβε χώρα. Έτσι, στον Ποινικό Κώδικα, συναντά κανείς τις πράξεις της απλής σωματικής βλάβης (άρθρο 308 ΠΚ), της επικίνδυνης σωματικής βλάβης (309 ΠΚ), της βαριάς (310 ΠΚ) και της θανατηφόρας (311 ΠΚ) σωματικής βλάβης.

Για το αδίκημα της απλής σωματικής βλάβης, ο νόμος απαιτεί την πρόκληση σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας κάποιου προσώπου, ενώ τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Με τον όρο «σωματική κάκωση», νοείται μόνο η εξωτερική ενέργεια επί του σώματος κάποιου προσώπου, όπως ο τραυματισμός, η παραμόρφωση, οιεκδορές κτλ.Με τον όρο «βλάβη της υγείας» νοείται η διαταραχή εσωτερικής λειτουργίας του οργανισμού. Σε περίπτωση που η βλάβη της υγείας είναι παντελώς ελαφρά, ο καταδικασθείς τιμωρείται με παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Η απλή και η εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη τιμωρούνται με έγκληση, εκτός εάν ο παθών είναι δημόσιος υπάλληλος και η πράξη έχει τελεστεί κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του ή για λόγους σχετικούς με την εκτέλεσή της ή είναι υπάλληλος του πλειστηριασμού κατά τη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης και η πράξη τελείται με αφορμή τον πλειστηριασμό (308 παρ. 2 ΠΚ). Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως.

Για την περίπτωση της επικίνδυνης σωματικής βλάβης (309 ΠΚ), ο νόμος απαιτεί η πράξη της σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας να μπορεί να προκαλέσει στον παθόντα 1) κίνδυνο ζωής ή 2) βαριά σωματική βλάβη.

Οπότε, απαραίτητα στοιχεία κατά το νόμο είναι: α) σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του παθόντος, β) η πράξη να μπορεί να προκαλέσει κίνδυνο ζωής ή βαριά σωματική βλάβη στον παθόντα και γ) δόλος που εμπεριέχει γνώση και θέληση της πρόκλησης σωματικής βλάβης και των περιστάσεων από τις οποίες αντικειμενικά προκύπτει κίνδυνος ζωής ή βαριά σωματική βλάβη.

Κατά την ΑΠ 1098/2011 (ΠοινΔικ 4-5/2012, 291), σε περίπτωση που η καταδικαστική απόφαση χαρακτηρίζεται από ασάφεια ως προς τον προσδιορισμό του είδους της διακινδύνευσης, τότε παραβιάζεται εκ πλαγίου η διάταξη του άρθρου 309 ΠΚ, ενώ θεμελιώνεται λόγος αναίρεσης του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Ε΄ ΚΠΔ, καθώς ο Άρειος Πάγος δε δύναται να ελέγξει ακυρωτικά την απόφαση, να εξετάσει δηλαδή εάν το δικαστήριο της ουσίας έχει ορθά εφαρμόσει ή όχι το νόμο, συνεπώς η απόφαση στερείται νόμιμης βάσεως.

Για την πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης (άρθρο 310 ΠΚ) απαιτείται κίνδυνος ζωής ή πολύ σοβαρός τραυματισμός ή ακρωτηριασμός ή μακροχρόνια και βαριά αρρώστια, που εμποδίζουν τον παθόντα να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του για μεγάλο χρονικό διάστημα (310 παρ. 2 ΠΚ).

Η πράξη τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους, ενώ εάν υπήρχε άμεσος δόλος α΄ βαθμού, εάν δηλαδή ο δράστης επεδίωκε την πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης, τότε τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη (310 παρ. 1 ΠΚ).

Σχετικά με τη θανατηφόρα σωματική βλάβη (311 ΠΚ),εάν η σωματική βλάβη προκαλέσει το θάνατο του παθόντος, τότε επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη στον καταδικασθέντα. Εάν υπήρχε άμεσος δόλος α΄ βαθμού για την πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης, δηλαδή εάν ο δράστης επεδίωκε αυτήν, τότε επιβάλλεται κάθειρξη.

Απαιτείται, λοιπόν,1) να προκαλείται σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του παθόντος, 2) να επέρχεται θάνατος του παθόντος, 3) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της σωματικής βλάβης και του θανάτου που τελικά επήλθε.

Όταν η σωματική βλάβη που υπάγεται σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες, προκαλείται σε ανήλικο ή πρόσωπο που δε δύναται να υπερασπίσει τον εαυτό του, εφόσον υπάρχει κάποια σχέση εξουσίασης μεταξύ δράστη και θύματος, όπως εξειδικεύεται στο άρθρο 312 ΠΚ, τότε οι προβλεπόμενες ποινές είναι λίγο περισσότερο αυστηρές. Πρόκειται για ιδιώνυμο αδίκημα, αυτό της σωματικής βλάβης αδύναμων ατόμων, συνεπώς έχει αυτοτέλεια και αυθυπαρξία έναντι της απλής σωματικής βλάβης (και κάθε άλλου είδους σωματικής βλάβης), επί των οποίων υπερισχύει λόγω σχέσης ειδικότητας (όπως κρίθηκε σχετικά για τη σχέση των άρθρων 312 και 308 ΠΚ στην Α.Π. 534/2012).

Με μεγάλη εμπειρία σε υποθέσεις ποινικού δικαίου καθώς και υψηλού επιπέδου θεωρητική κατάρτιση, οι δικηγόροι του γραφείου έχουν πολλάκις διαχειριστεί υποθέσεις σωματικής βλάβης ενώπιον ποινικών δικαστηρίων, ανεξαρτήτως της έντασης ή του τρόπου με τον οποίον επήλθε (από ενδοοικογενειακή βία, τροχαίο ατύχημα, ιατρικό σφάλμα κ.ά.).

Δικηγόρος Θεσσαλονίκη