Μονιμότητα Δημοσίων Υπαλλήλων

Η δικηγόρος Θεσσαλονίκης αναλύει τον όρο "Μονιμότητα Δημοσίων Υπαλλήλων" την κατοχύρωση του θεσμού στην Ελληνική έννομη τάξη συγκριτικά με τα ξένα δίκαια

Η έννοια της μονιμότητας και τα είδη της

Με τον όρο μονιμότητα εννοούμε ένα σύνολο εγγυήσεων οι οποίες θεσπίζονται από το Σύνταγμα ή το νόμο προκειμένου να περιφρουρήσουν την υπηρεσιακή κατάσταση των τακτικών δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων νπδδ από αυθαίρετες μεταβολές όπως οι απολύσεις. Οι εγγυήσεις της μονιμότητας υπάρχουν εφόσον υφίστανται οι οργανικές θέσεις των υπαλλήλων (απλή μονιμότητα) είτα εφόσον υφίστανται οι θέσεις και οι Υπηρεσίες όπου υπηρετούν (αυξημένη μονιμότητα).
Πιο συγκεκριμένα, η μονιμότητα διασφαλίζει το κρατικό όργανο έναντι αυθαίρετης από την εκτελεστική εξουσία απολύσεως εφόσον βέβαια υπάρχει η θέση που κατέχει το όργανο ή η Υπηρεσία στην οποία υπηρετεί, δεν υπάρχει όμως προστασία σε περίπτωση κατάργησης της θέσης ή της Υπηρεσίας από τη νομοθετική εξουσία. Στο τελευταίο έγκειται η διαφορά της εγγύησης της μονιμότητας από εκείνη της ισοβιότητας, την οποία απολαμβάνουν δικαστικοί λειτουργοί και καθηγητές ΑΕΙ, δίδεται δηλαδή μεγαλύτερη προστασία σ’ αυτούς ανεξάρτητα από τη κατάργηση ή μη της οργανικής τους θέσης, έναντι τόσο της εκτελεστικής όσο και της νομοθετικής εξουσίας.
Μάλιστα από τα άρθρα 103§4 και 6, 92§1 και 92§4 προκύπτει το είδος της εν λόγω εγγύησης ως συνταγματικής. Η συνταγματική μονιμότητα παρέχει προστασία προδήλως ισχυρότερη από εκείνη ενός κοινού νόμου και αυτό γιατί για την άρση της πρώτης απαιτείται μεταβολή του Συντάγματος και όχι ενός κοινού νόμου.

Η κατοχύρωση του θεσμού στην Ελληνική έννομη τάξη συγκριτικά με τα ξένα δίκαια

Στην Ελλάδα εισηγητής του θεσμού υπήρξε ο Ελ. Βενιζέλος ο οποίος κρίνοντας ότι δεν μπορεί η δημόσια διοίκηση και ειδικότερα οι δημόσιοι υπάλληλοι να αποτελούν έρμαια στα χέρια του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, κατάφερε να περάσει διάταξη από την Β΄ Αναθεωρητική Βουλή του 1911, με την οποία κατοχυρώθηκε για πρώτη φορά ο θεσμός της συνταγματικής μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.
Η κατοχύρωση αυτή και δη με νόμο, αυξημένης τυπικής ισχύος, όπως είναι το Σύνταγμα, αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία και επινόηση. Διάταξη παρόμοια με την ισχύουσα του άρθρου 103§4 του Συντάγματος δεν απαντάται σε κανένα από τα Συντάγματα άλλων χωρών και αυτό γιατί η υπηρεσιακή κατάσταση των τακτικών διοικητικών υπαλλήλων και το είδος της σχέσης τους με το κράτος ρυθμίζεται είτε με κοινούς νόμους είτε με τους εκάστοτε Υπαλληλικούς κώδικες.
Παρόλο λοιπόν που οι μόνιμοι υπάλληλοι συναντώνται σε πολλές χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, κλπ, η μονιμότητα ρυθμίζεται είτε από Υπαλληλικούς κώδικες είτε αποτελεί θεσμό συνδεδεμένο με τις παραδόσεις και τις αρχές του δημοσιοϋπαλληλικού βίου που σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο πολιτικών ηθών δεν χρειάστηκε να ρυθμιστεί καθώς δεν αμφισβητήθηκε από τους κυβερνώντες.

Έκταση της παρεχόμενης από το άρθρο 103§4 του Συντάγματος προστασίας της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.

Σύμφωνα με το άρθρο 103§4 του Συντάγματος οι κατέχοντες οργανικές θέσεις δημόσιοι υπάλληλοι είναι μόνιμοι εφόσον υφίστανται οι θέσεις αυτές. Οι τελευταίοι εξελίσσονται μισθολογικά σύμφωνα με το νόμο, με εξαίρεση τις περιπτώσεις αποχώρησης λόγω ορίου ηλικίας ή της παύσης λόγω δικαστικής απόφασης δεν μπορούν να μετατεθούν χωρίς γνωμοδότηση, ούτε να υποβιβαστούν ή να παυθούν χωρίς απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου, το οποίο θα πρέπει να αποτελείται κατά τα 2/3 τουλάχιστον από μονίμους δημοσίους υπαλλήλους.
Μάλιστα κατά των αποφάσεων των υπηρεσιακών συμβουλίων (περί υποβιβασμού ή παύσεως των μονίμων υπαλλήλων) χωρεί προσφυγή ενώπιον του ΣτΕ όπως ορίζεται από την §4 του ίδιου άρθρου. Επιπλέον, από τη μονιμότητα μπορούν να εξαιρούνται με νόμο ανώτατοι διοικητικοί υπάλληλοι των εκτός της υπαλληλικής ιεραρχίας θέσεων, οι απευθείας διοριζόμενοι με πρεσβευτικό βαθμό, οι υπάλληλοι της Προεδρίας της Δημοκρατίας και των γραφείων του πρωθυπουργού, των υπουργών και των υφυπουργών. Σύμφωνα με την §6 οι ως άνω παράγραφοι έχουν εφαρμογή στους υπαλλήλους της Βουλής (που διέπονται από το κανονισμό της Βουλής), στους υπαλλήλους των Ο.Τ.Α και των λοιπών προσώπων δημοσίου δικαίου.

Κύκλος των κρατικών οργάνων που απολαμβάνουν της Συνταγματικής μονιμότητας

Στον κύκλο των κρατικών οργάνων που απολαμβάνουν τη συνταγματική προστασία της μονιμότητας βάσει του άρθρου 103§4-6Σ ανήκουν οι δημόσιοι διοικητικοί υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις στη διοικητική ιεραρχία, δηλαδή οι τακτικοί πολιτικοί υπάλληλοι της κρατικής διοίκησης ανεξαρτήτως κατηγορίας κλάδου ή βαθμού καθώς επίσης το με ιδιωτική σχέση και το πολιτικό προσωπικό των υπηρεσιών των ενόπλων δυνάμεων εφόσον κατέχουν οργανικές θέσεις.
Ακόμη, όσοι υπάλληλοι κατέχουν οργανικές θέσεις στη διοικητική ιεραρχία των Υπηρεσιών της Βουλής (που διέπονται από το κανονισμό της Βουλής) και των οργανισμών της τοπικής (Ο.Τ.Α) και καθ’ ύλην αυτοδιοίκησης καθώς επίσης και οι επί θητεία υπάλληλοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους που λόγω πάγιας νομολογίας του ΣτΕ εξομοιώνονται με μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους.
Ωστόσο, η εν λόγω προστασία δε μπορεί να γίνει δεκτό ότι παρέχεται από το Σύνταγμα στους υπαλλήλους με σχέση ιδιωτικού δικαίου είτε μιλάμε για προσωπικό που προσλαμβάνεται σε μη νομοθετημένες οργανικές θέσεις προς κάλυψη απρόβλεπτων και επειγουσών αναγκών ή εποχικών και πρόσκαιρων αναγκών είτε για προσωπικό που προσλαμβάνεται με σχέση ιδιωτικού δικαίου προς πλήρωση οργανικών θέσεων ειδικού επιστημονικού και τεχνικού ή βοηθητικού προσωπικού, το οποίο σύμφωνα με το άρθρο 103§3 του Συντάγματος απολαμβάνει ελαττωμένη συνταγματική προστασία της μονιμότητας σε σύγκριση με την §4. Την προστασία της §4 πάντως απολαμβάνουν και οι δόκιμοι υπάλληλοι κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής τους υπηρεσίας και πριν τη μονιμοποίηση τους όπως ακριβώς οι μόνιμοι υπάλληλοι (με αποτέλεσμα να απαιτείται γι αυτούς απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου και να επιτρέπεται προσφυγή ουσίας στο ΣτΕ).
Εκτός όμως από τη συνταγματική προστασία που παρέχει το άρθρο 103 §4-6 υπάρχουν κι άλλες συνταγματικές διατάξεις που παρέχουν προστασία μονιμότητας και σε άλλα κρατικά όργανα. Πιο συγκεκριμένα, οι υπάλληλοι της Γραμματείας των Δικαστηρίων και των Εισαγγελιών που είναι κατά το άρθρο 92§1 του Συντάγματος μόνιμοι υπάλληλοι καθώς επίσης και οι συμβολαιογράφοι, οι φύλακες υποθηκών και μεταγραφών και οι διευθυντές των κτηματολογικών γραφείων, οι υπάλληλοι αυτοί εφόσον υφίστανται οι υπηρεσίες και θέσεις τους είναι μόνιμοι κατά το άρθρο 92§4
Καταληκτικά, οι ανώτατοι διοικητικοί υπάλληλοι (Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ.α. 103§5Σ), οι δικαστικοί λειτουργοί (που απολαμβάνουν τη μείζονα εγγύηση της ισοβιότητας), οι μετακλητοί υπάλληλοι, οι ένστολοι των ενόπλων δυνάμεων, του λιμενικού και της αστυνομίας (όχι όμως οι υπηρετούντες στο πυροσβεστικό σώμα), οι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου ή ορισμένου χρόνου καθώς και οι εφημέριοι δεν απολαμβάνουν τη συνταγματική προστασία της μονιμότητας.

Εξαιρέσεις από την αρχή της συνταγματικής προστασίας της μονιμότητας

Στην αρχή της προστασίας της μονιμότητας των κατεχόντων οργανικές θέσεις δημοσίων διοικητικών υπαλλήλων και των υπαλλήλων νπδδ (άρθρο 103§4Σ) εισάγονται μέσω της νομολογίας του ΣτΕ ορισμένες εξαιρέσεις με τη συνδρομή των οποίων η απόλυση του υπαλλήλου επέρχεται χωρίς τις εγγυήσεις του άρθρου 103§4Σ.
Στις παραπάνω εξαιρέσεις ανήκουν καταρχάς η αποχώρηση λόγω ορίου ηλικίας που ορίζεται στο ΥπΚ και μεταβάλλεται ελεύθερα με νόμο καθώς επίσης και η αποχώρηση λόγω συμπλήρωσης του ορίου πραγματικής και συντάξιμης υπηρεσίας. Ακόμη, στις εξαιρέσεις ανήκει η απόλυση ή παύση ως συνέπεια δικαστικής απόφασης (π.χ οριστική παύση δημοσίου υπαλλήλου λόγω αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης χωρίς να απαιτείται απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου) είτε σε περίπτωση απόλυσης ως πειθαρχικής ποινής επιβαλλόμενης από το πειθαρχικό συμβούλιο (απαιτεί υπαιτιότητα και προβλέπεται μόνο για συγκεκριμένα πειθαρχικά παραπτώματα αρ109§2 ΥπΚ).
Επιπλέον, σε περίπτωση ανάκλησης παράνομου διορισμού καθώς η διάταξη του άρθρου 103§4Σ εφαρμόζεται σε όσους έχουν νομίμως αποκτήσει την ιδιότητα του τακτικού δημοσίου υπαλλήλου. Τελευταία εξαίρεση αποτελεί η απόλυση ως συνέπεια κατάργησης της θέσης που κατέχει ο μόνιμος υπάλληλος ή της Υπηρεσίας στη οποία υπηρετεί καθότι οι εγγυήσεις που παρέχονται είναι έναντι αυθαίρετης λειτουργίας της εκτελεστικής εξουσίας και όχι της νομοθετικής. Η μονιμότητα επομένως του δημοσίου διοικητικού υπαλλήλου συνδέεται με την οργανική του θέση ή και Υπηρεσία, σε περίπτωση κατάργηση της θέσεως του συγκαταργείται ή ακριβέστερα αίρεται η μονιμότητα του δημοσίου υπαλλήλου και καθίσταται δυνατή η απόλυση του χωρίς την τήρηση των εγγυήσεων του άρθρου 103§4Σ και μάλιστα χωρίς απόφαση του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ . σελ.1 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΕΦΕΔΡΕΙΑΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΩΝ Α.Ε.Ι (γνωμ) – ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ |10-11/2011, Οκτώβριος – Νοέμβριος| ΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΛΕΣ, ΑΦΙΕΡΩΜΑ : ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ «ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ».
Π.ΚΑΠΟΤΑΣ –σελ.2 §2 ΕΥΡΕΙΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ - ΘΕΩΡΙΑ & ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ |10-11/2011, Οκτώβριος – Νοέμβριος| ΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΛΕΣ, ΑΦΙΕΡΩΜΑ : ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ «ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ.
ΕΠ. ΣΠΗΛΙΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Χ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ σελ. 176 §4 κεφ. Ζ – ΒΑΣΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ.Ν.ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΑΘΗΝΑ – ΚΟΜΟΤΗΝΗ 2007
Θ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ σελ. 71 & σελ. 15 – Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΎΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΙΜΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ.Ν.ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΑΘΗΝΑ – ΚΟΜΟΤΗΝΗ 1986.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κινητές Καντίνες - Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας

ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ